COVID-19 • Aktualności firm stowarzyszonych • Analizy i badania

Newsletter Specjalny nr 5

30/03/2020 • by Hogan Lovells

JAK COVID-19 WPŁYWA NA TERMINY PROCEDURALNE ORAZ ZWIĄZANE Z NIMI OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA PODATNIKÓW? Pakiet osłonowy oraz wsparcia dla przedsiębiorców przewiduje szereg rozwiązań obejmujących odroczenie lub zawieszenie w zakresie obowiązujących terminów. Choć propozycje te, w zamyśle ustawodawcy, są z znacznej większości korzystne dla przedsiębiorców, to zdarzają się wyjątki, które mogą utrudnić funkcjonowanie firm lub negatywnie wpłynąć na sytuację prawnopodatkową lub uprawnienia podatników. Kolejnym problemem mogą być wątpliwości dotyczące wykładni i zakresu obowiązywania pospiesznie wprowadzanych przepisów. Poniżej przywołujemy niektóre przepisy w tym zakresie.

1. Zmiany w zakresie terminów wydawania interpretacji

Termin wydawania indywidualnych interpretacji podatkowych:

Niewątpliwie bardzo niekorzystną dla przedsiębiorców zmianą, która może utrudnić podejmowanie bieżących decyzji gospodarczych, jest dodanie przepisu przewidującego przedłużenie terminu na wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego o okres trzech miesięcy. Dotyczy to wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej złożonych i nierozpatrzonych do dnia wejścia w życie ustawy "osłonowej". W uzasadnieniu tej zmiany wskazano, że działania podjęte na mocy zmienianej ustawy oraz wprowadzone szczególne rozwiązania mające na celu przeciwdziałanie COVID-19 skutkować będą utrudnieniami w dochowaniu przez organy podatkowe 3-miesięcznego terminu na wydanie interpretacji indywidualnej. Na mocy obowiązujących przepisów, brak stanowiska w tym terminie oznacza stwierdzenie prawidłowości stanowiska wnioskodawcy w pełnym zakresie (art. 14o Ordynacji podatkowej). W celu umożliwienia realizacji zadań przez organy podatkowe konieczne jest zatem przedłużenie terminu o 3 miesiące.

Przewidziano ponadto wyposażenie Ministra Finansów w kompetencję do ewentualnego dalszego przedłużenia terminu wydania interpretacji indywidualnej o dalsze okresy, nie więcej jednak niż o 3 miesiące, uwzględniając skutki wywołane COVID-19.

Termin wydawania innych interpretacji:

W przypadku innych rodzajów indywidualnych interpretacji oraz wniosków o wyrażenie przez organ stanowiska przewidziano, że bieg terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19. Należy założyć, że przepis ten będzie miał zastosowanie przykładowo do interpretacji wydawanych przez organy ZUS.

Analogiczne zasady mają dotyczyć biegu terminu na milczące załatwienie sprawy oraz w innej sprawie, w której brak wyrażenia przez organ sprzeciwu, wydania decyzji, postanowienia albo innego rozstrzygnięcia uprawnia stronę lub uczestnika postępowania do podjęcia działania, dokonania czynności albo wpływa na zakres praw i obowiązków strony lub uczestnika postępowania. Można się obawiać, że tak ogólne sformułowanie ww. przepisu będzie rodzić wątpliwości co do jego wykładni i zastosowana w praktyce

2. Zmiany w zakresie biegu terminów procesowych i sądowych

Zakres przedmiotowy:

Zgodnie z dodawanym przepisem, w czasie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii z powodu COVID bieg terminów procesowych i sądowych w:

postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych,
postępowaniach egzekucyjnych,
postępowaniach karnych,
postępowaniach karnych skarbowych,
postępowaniach w sprawach o wykroczenia,
postępowaniach administracyjnych,
postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie Ordynacji podatkowej,
kontrolach celno-skarbowych,
postępowaniach w sprawach dotyczących gier hazardowych,
innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw

– nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Jednocześnie przewidziano wyłączenie, zgodnie z którym nie ulegnie wstrzymaniu i zawieszeniu bieg terminów w postępowaniach sądowych zaliczonych do spraw pilnych i w postępowaniach sądowoadministracyjnych, w których ustawa określa termin ich rozpatrzenia przez sąd oraz wniosków o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności.

Przepisów powyższych nie stosuje się do terminów związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Zawieszenie postępowań i kontroli podatkowych

W uzasadnieniu zmiany w tym zakresie wyjaśniono, że w związku z zagrożeniem epidemiologicznym wywołanym COVID-19 oraz ochroną obywateli może nastąpić brak możliwości kontynuowania postępowań, w szczególności podatkowych i kontroli oraz realizacji obowiązków bądź uprawnień stron postępowania i kontrolowanych. Z tego względu istnieje potrzeba zawieszenia toczących się postępowań i kontroli, w tym podatkowych, prowadzonych na podstawie Ordynacji podatkowej, kontroli celno-skarbowych oraz niektórych innych postępowań.

Postanowienie w sprawie zawieszenia postępowań i kontroli będzie wywoływać skutki prawne już od chwili jego wydania. Organ wydający postanowienie o zawieszeniu procedury będzie miał obowiązek doręczenia tego postanowienia niezwłocznie. Jeśli nie będzie to możliwe postanowienie o zawieszeniu zostanie doręczone najpóźniej w terminie doręczenia postanowienia o podjęciu zawieszonego postępowania albo kontroli.

W sprawach zawieszenia postępowań i kontroli, będą mieć odpowiednie zastosowanie przepisy działu IV rozdziału 12 Ordynacji podatkowej, z takim zastrzeżeniem, że na postanowienia w sprawie zawieszenia postępowania i kontroli oraz postanowienia o odmowie podjęcia zawieszonego postępowania i kontroli nie będzie przysługiwać zażalenie. Postanowienia te będą jednak mogły być zaskarżone w odwołaniu od decyzji.

Wstrzymanie postępowań egzekucyjnych:

W uzasadnieniu wskazano, że celem wprowadzenia przepisu jest ochrona zobowiązanych, wobec których prowadzone jest postępowanie egzekucyjne, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii.

Nie bez znaczenia pozostaje również, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego jest utrudnione podejmowanie działań mających na celu ochronę praw zobowiązanych jak np. wnoszenie środków zaskarżenia. Skierowanie wystąpienia do organu egzekucyjnego np. wniesienie skargi czy zarzutów wymaga wysłania pisma za pośrednictwem operatora pocztowego bądź osobistego stawiennictwa w siedzibie organu. W tym okresie podjęcie takich działań może wiązać się z dużym ryzykiem zarówno dla zobowiązanych bądź też może okazać się zupełnie niemożliwe (utrudnienia w dostępie do poczty). Jedynie część zobowiązanych dysponuje profilem zaufanym bądź podpisem elektronicznym, które umożliwiają kierowanie wystąpień do organu egzekucyjnego w postaci elektronicznej.

Ponadto proponowany przepis uprawnia zobowiązanych, wobec których były wszczęte postępowania egzekucyjne przed ich wstrzymaniem na podstawie rozporządzenia, do rozporządzania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na zajętym rachunku bankowym lub rachunku bankowym prowadzonym przez SKOK.

3. Inne zagadnienia proceduralne

Decyzje wydawane przez organ z urzędu

W okresie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, organ lub podmiot może z urzędu wydać odpowiednio decyzję w całości uwzględniającą żądanie strony lub uczestnika postępowania, zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu, wyrazić stanowisko albo wydać interpretację indywidualną.

Bezczynność organu, niezałatwienie sprawy w terminie

W tym samym okresie nie stosuje się przepisów o bezczynności organów oraz o obowiązku organu i podmiotu, prowadzących odpowiednio postępowanie lub kontrolę, do powiadamiania strony lub uczestnika postępowania o niezałatwieniu sprawy w terminie.

Nie wymierza się również kar, grzywien ani nie zasądza się sum pieniężnych organom lub podmiotom prowadzącym odpowiednio postępowanie lub kontrolę, na rzecz skarżących, za niewydanie rozstrzygnięć w terminach określonych przepisami prawa.

W okresie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii, zaprzestanie czynności przez sąd, organ lub podmiot, prowadzące odpowiednio postępowanie lub kontrolę, nie może być podstawą wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Opisane przepisy wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy.