Aktualności firm stowarzyszonych • Członkowie
Czy napływ uchodźców z Ukrainy podbił konsumpcję w 2022 r.?
W ubiegłym tygodniu minął rok od wybuchu wojny w Ukrainie. Wśród licznych konsekwencji gospodarczych tego konfliktu szczególnie istotną jest napływ uchodźców do Polski. Poniżej analizujemy w jakiej skali oddziaływał on w kierunku wzrostu konsumpcji i PKB w 2022 r. Precyzyjna ocena liczby uchodźców przebywających w Polsce jest utrudniona. Pewnym przybliżeniem wielkości tej populacji jest skumulowana liczba zarejestrowanych wniosków o nadanie statusu „cudzoziemca UKR” w związku z konfliktem na Ukrainie (por. wykres). Zgodnie z tymi danymi, pod koniec 2022 r. w Polsce przebywało ok. 1,5 mln uchodźców z Ukrainy. Należy jednak pamiętać, że miara ta nie jest precyzyjna. Z jednej strony nie wszyscy uchodźcy złożyli powyższy wniosek, a z drugiej część z wnioskodawców opuściła już w międzyczasie terytorium Polski. Zgodnie z informacjami podanymi przez wiceprezesa PFR, B. Marczuka liczba uchodźców przebywających w Polsce na koniec 2022 r. wynosiła 950 tys. Na podstawie dostępnych informacji medialnych uważamy, że po etapie dynamicznego napływu Ukraińców do Polski po wybuchu wojny, w II poł. ub. r. miała miejsce fala odpływu uchodźców z Polski. Tym samym szacujemy, że w okresie marzec-grudzień 2022 r. w Polsce przebywało przeciętnie ok. miliona uchodźców. Dane dotyczące wspomnianych wyżej wniosków są dostępne w podziale na osoby w wieku produkcyjnym, a więc dla osób w wieku 15-65 lat (856 tys. na koniec 2022 r.) i nieprodukcyjnym (651 tys.). Na potrzeby naszej analizy przyjmujemy założenie, że odsetek uchodźców w wieku produkcyjnym wyniósł przeciętnie 55% w 2022 r. W dalszej części tekstu, pisząc o Ukraińcach mamy na myśli tylko uchodźców, którzy przybyli do Polski po wybuchu w wojny, pomijamy natomiast imigrantów, którzy już wcześniej zamieszkiwali w Polsce. Wpływ napływu Ukraińców na konsumpcję i PKB analizujemy poprzez kanał popytowy - w jakim stopniu spożycie realizowane przez te osoby podbiło wspomniane agregaty makroekonomiczne. Konsumpcję uchodźców możemy oszacować na dwa sposoby – od strony wydatkowej i od strony jej finansowania. W celu oszacowania miesięcznej konsumpcji realizowanej przez przeciętnego uchodźcę posłużyliśmy się wynikami badania budżetów gospodarstw domowych z 2021 r. Z uwagi na trudną sytuację życiową zakładamy, że konsumpcja przeciętnego Ukraińca będzie niższa niż wydatki przeciętnego Polaka. Dlatego jako punkt odniesienia przyjęliśmy wydatki przeciętnego Polaka z trzeciej grupy kwintylowej (czyli osoby, której dochód jest nie wyższy niż 60% Polaków osiągających najniższe dochody i nie niższy niż 40% najgorzej zarabiających). Następnie wartość znaną z badania w 2021 r. skorygowaliśmy o inflację odnotowaną w 2022 r. otrzymując kwotę 1293 zł miesięcznie. Ta szacowana wielkość popytu uwzględnia również pomoc materialną ze strony polskich obywateli, gdyż jest ona przybliżeniem całkowitej konsumpcji uchodźców, a nie tylko wydatków poniesionych bezpośrednio przez nich. Zakładając, że 0 400 800 1200 1600 mar 22 kwi 22 maj 22 cze 22 lip 22 sie 22 wrz 22 paź 22 lis 22 gru 22 tys. osób Skumulowana liczba wniosków o nadanie statusu cudzoziemca UKR w związku z konfliktem na Ukrainie Osoby w wieku produkcyjnym Osoby w wieku nieprodukcyjnym Źródło: dane.gov.pl, Credit Agricole Tygodnik ekonomiczny 27 lutego - 5 marca 2023 Czy napływ uchodźców z Ukrainy podbił konsumpcję w 2022 r.? 6 konsumpcja w takiej wysokości była realizowana przez uchodźców przez 10 miesięcy, to łącza kwota dodatkowego popytu wygenerowanego przez napływ uchodźców wyniosła 13,4 mld zł w 2022 r. Dodatkowy popyt ze strony uchodźców z Ukrainy można również oszacować od strony źródeł jej finansowania. Uchodźcy byli uprawnieni do pobierania świadczeń społecznych, m.in. w ramach programu Rodzina 500+, jednorazowego świadczenia 300 zł, rodzinnego kapitału opiekuńczego, zasiłku rodzinnego. Na podstawie dostępnych danych dotyczących liczby beneficjentów poszczególnych programów szacujemy, że łączna wartość świadczeń społecznych pobieranych przez uchodźców w 2022 r. wyniosła 2,3 mld zł. Ponadto, zgodnie z badaniem firmy Deloitte, szacunkowy wskaźnik zatrudnienia wśród uchodźców z Ukrainy w Polsce po pierwszych 5 miesiącach od wybuchu wojny wyniósł 30%. W naszej analizie przyjmujemy założenie, że 40% uchodźców w wieku produkcyjnym, czyli około 227 tys. osób, znalazło zatrudnienie w Polsce. Zakładamy również, że pracujący uchodźcy zarabiali przez 10 miesięcy 2022 r. przeciętnie płacę minimalną (tj. 2364 zł netto miesięcznie). Kolejnym źródłem finansowania konsumpcji uchodźców była pomoc materialna ze strony Polaków. Trudno jest dokładnie obliczyć jej wielkość. Na podstawie wybranych badań ankietowych wspomniane wsparcie można szacować na ok. 10 mld zł. Sumując te trzy źródła finansowania (świadczenia społeczne, pracę zarobkową i prywatna pomoc obywateli) uzyskujemy kwotę 17,6 mld zł. Warto zwrócić uwagę, że ta wartość jest zbliżona do dodatkowego popytu ze strony Ukraińców szacowanego powyżej na podstawie ich konsumpcji. Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej szacunki. wartość dodatkowego popytu generowanego przez uchodźców z Ukrainy w 2022 r. szacujemy w zakresie 13,4-17,6 mld zł. Zgodnie z naszymi obliczeniami oddziaływał on w kierunku zwiększenia dynamiki konsumpcji o 0,8-1,0 pkt. proc. w 2022 r. Uważamy, że w dominującym stopniu towary konsumowane przez uchodźców pochodziły z produkcji krajowej (żywność, produkty pierwszej potrzeby), a w dużo mniejszym z importu (np. sprzęt elektroniczny, AGD). Zakładając o połowę mniejszą importochłonność konsumpcji uchodźców niż populacji Polaków uważamy, że zwiększone spożycie Ukraińców przyczyniło się do zwiększenia tempa wzrostu PKB o 0,4-0,5 pkt. proc. średniorocznie w 2022 r. Te szacunki obarczone są dużą niepewnością. Przykładowo mogą one z jednej strony nie doszacowywać skali odpływu uchodźców do innych krajów. Z drugiej strony skala pomocy materialnej ze strony Polaków mogła zostać przez nas zaniżona. Niemniej jednak popyt ten był ważnym czynnikiem ograniczającym skalę spowolnienia gospodarczego w ub. r.
Credit Agricole Bank Polska S.A. pl. Orląt Lwowskich 1, 53-605 Wrocław www.credit-agricole.pl
Niniejszy materiał został sporządzony na podstawie najlepszej wiedzy autorów, z wykorzystaniem informacji pochodzących ze sprawdzonych źródeł. Nie może on być wykorzystywany jako rekomendacja do zawierania transakcji. Stawki zawarte w materiale mają charakter informacyjny. Credit Agricole Bank Polska S.A. nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych komentarzy i opinii.
Jakub BOROWSKI Główny Ekonomista Chief Economist ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.: +48 22 573 18 40 e-mail: jakub.borowski@credit-agricole.pl
Romain REVEL Dyrektor Pionu Klientów Korporacyjnych Head of Corporate Clients Division ul. Żwirki i Wigury 18a, 02-092 Warszawa tel.:+48 22 434 30 82 e-mail: rrevel@credit-agricole.pl